De provincie Zuid-Holland heeft plannen om de vergunningen voor 42 tankstations langs provinciale wegen in te trekken. Daarvoor in de plaats moeten huurcontracten komen, waarvoor tankstations meer moeten betalen en die slechts maximaal vijftien jaar gelden. Na die vijftien jaar worden de huurrechten geveild, waarbij exploitanten opnieuw flink in de buidel moeten tasten als ze hun huurrecht willen behouden. Brancheorganisaties zijn fel gekant tegen de plannen. Juridische stappen worden niet uitgesloten. Tevens bestaat vrees dat andere provinciebesturen deze nieuwe methode ook willen gaan hanteren.

In Zuid-Holland zitten zo’n tachtig tankstations langs provinciale wegen. Daarvan zijn er 42 gevestigd op grond die eigendom is van de provincie. Deze stations mogen de grond gebruiken op basis van een vergunning. In ruil hiervoor betalen ze een periodiek bedrag aan de provincie. Dit bedrag wordt precario genoemd en is een vorm van belasting. De vergunningen kennen geen specifieke einddatum.

Echter, het provinciebestuur wil dit systeem gaan veranderen. Het wil toe naar een huurstelsel. Daarbij hebben tankstationbedrijven geen vergunningen zonder einddatum meer. Ze moeten een contract sluiten met de provincie voor huur van de grond. Dat contract duurt maximaal vijftien jaar.

Wat ze eigenlijk zeggen is: we pakken je station af, maar als je ons dat snel laat doen, hoef je er minder voor te betalen om het terug te krijgen.

Na afloop van dat contract worden de huurrechten geveild, waarbij de winnaar het recht krijgt om de grond vijftien jaar te gebruiken en het betreffende tankstation te exploiteren. Daarna volgt opnieuw een veiling. Als de zittende partij niet de hoogste bieder is bij een veiling, moet hij het station verlaten en krijgt hij van de hoogste bieder (en dus de nieuwe huurder) een vergoeding voor de opstallen (brandstofpompen, opslagtanks, shop, etc.). Een model dat vergelijkbaar is met het veilingsysteem van snelwegconcessies. Al moet de exacte veilingsystematiek voor de provinciegronden nog worden bepaald.

De provincie is van mening dat het huidige beleid niet past bij ‘modern vastgoedbeheer’. Daarnaast zouden de huidige bedragen die tankstations betalen voor de grond, niet marktconform zijn. Alle tankstationbedrijven die momenteel grond huren van de provincie krijgen in mei 2017 een aanbieding voor een huurcontract.

Geen huurbescherming

De nieuwe overeenkomst wordt betiteld als een grondhuur-overeenkomst, ‘waarop het wettelijk regime van huur en verhuur van bedrijfsruimten expliciet niet van toepassing wordt verklaard’, schrijft de provincie. In simpele termen betekent dit dat geen beroep kan worden gedaan op huurbescherming. Dat kan in het huidige stelsel met vergunningen ook niet, maar daar geldt wel een bepaalde mate van bescherming. Een vergunning kan immers niet zomaar zonder reden worden ingetrokken.

Volgens deze nieuwe overeenkomsten moeten tankstations een vaste en een variabele huur betalen. De vaste huur bedraagt acht procent van de WOZ-locatiewaarde. De variabele huur is een bedrag per liter brandstof. Over de eerste 1 miljoen liter hoeft niets te worden betaald. Over de volgende twee miljoen liter moet een halve cent per liter worden betaald. Daarna lopen de te betalen bedragen verder op.

In praktijk betekent dit dat vooral stations die veel liters verkopen fors meer gaan betalen voor gebruik van de grond dan ze nu doen. Dit kan oplopen tot een verdubbeling van de te betalen huur, of zelfs nog meer. Er wordt in de nieuwe systematiek geen onderscheid gemaakt tussen bemande of onbemande stations.

Korting op huurprijs

De provincie streeft naar een overgang op basis van vrijwilligheid. Om een overstap aantrekkelijker te maken, biedt het kortingen aan tankstations als ze snel overstappen naar de nieuwe constructie. Bedrijven die met ingang van 2018 overgaan op het nieuwe huurregime, krijgen de eerste vijf jaar een korting van vijftig procent op de huurprijs. Wie met ingang van 2019 overstapt, krijgt de eerste vier jaar een korting van dertig procent en zo loopt dit verder terug. Hoe later het tankstation overstapt, hoe minder korting het krijgt en hoe korter het huurcontract duurt.

De tankstationbedrijven moeten uiterlijk per 1 september 2017 duidelijk maken per wanneer ze de huurovereenkomst willen laten ingaan. Partijen die de nieuwe overeenkomst niet aanvaarden of die te laat reageren, moeten eind december 2020 het station verlaten. Hierbij wordt dus een opzegtermijn van ongeveer drie jaar in acht genomen door de provincie.

“Ik zie niet waarom we hier enthousiast van moeten worden”, zegt Lisanne Henneveld van branchevereniging voor tankstation-ondernemers Beta. “We gaan hier heel kritisch naar kijken en willen zeker in discussie met de provincie hierover. Als ik lees dat er geen recht is op huurbescherming, word ik helemaal alert.” De belangenvereniging heeft al diverse reacties ontvangen van leden die met het nieuwe stelsel te maken krijgen. Zij geven aan niet gelukkig te zijn met de plannen.

Procederen

Branchevereniging voor brandstofhandelaren Nove ziet ook niets in de nieuwe voorstellen. “Er zijn nu eeuwigdurende contracten en die worden zomaar eenzijdig opgezegd. Volgens ons kan dat niet. Tenzij er een dringende reden voor is. Maar ik denk niet dat de provincie zelf tankstations wil gaan exploiteren”, aldus directeur Erik de Vries. “Over verhoging van de te betalen huur willen we best een discussie aangaan. Maar als de provincie doorzet met het opzeggen van overeenkomsten, gaan we procederen.”

Dat de provincie kortingen aanbiedt voor tankstations die snel overstappen, noemt De Vries een sigaar uit eigen doos. “Wat ze eigenlijk zeggen is: we pakken je station af, maar als je ons dat snel laat doen, hoef je er minder voor te betalen om het terug te krijgen. Het lijkt erop alsof de provincie geld ruikt. Maar als wij hier zomaar mee akkoord gaan, is dat niet alleen ongunstig voor stations in Zuid-Holland. Mogelijk gaan ook andere provincies naar een soortgelijk systeem als ze zien dat er extra geld te halen valt.”

Precario te laag

De provincie laat in een reactie weten dat de huidige systematiek verouderd is. “Modernisering van het juridische systeem is het hoofddoel. De vergoeding moet marktconform worden en zal dus in de praktijk worden verhoogd. Met name omdat de precariovergoeding laag is”, aldus een woordvoerder.

Hij vervolgt: “wij denken niet dat iedereen hier gelukkig van wordt, maar denken wel dat de juridische status verbetert. Bovendien hebben we met de systematiek aansluiting gezocht bij de praktijk die andere overheden hanteren. Het wordt voor de meeste gevallen inderdaad duurder, omdat we het prijsniveau optrekken naar marktconform. Overigens is het ook weer niet zo dat dat voor exploitanten betekent, dat meteen met ingang van volgend jaar het nieuwe bedrag moet worden betaald. We werken immers met een vorm van ingroeien.”

Informatiebijeenkomst

Komende week vindt een informatiebijeenkomst plaats op het provinciehuis in Den Haag. Daarin worden de plannen verder toegelicht aan de betrokken bedrijven en brancheorganisaties en wordt informatie verstrekt over onder meer de vergoedingssystematiek, het tijdspad en de implementatie van het nieuwe stelsel. De betreffende stations en belangenverenigingen hebben inmiddels een uitnodiging ontvangen voor de bijeenkomst.

Als de plannen doorgang vinden, gelden ze alleen voor tankstations die gevestigd zijn aan provinciale wegen en die grond huren van de provincie. De voorgenomen wijzigingen hebben geen betrekking op stations die geen grond huren van de provincie of die gevestigd zijn langs gemeente- of snelwegen in Zuid-Holland.