Inzetten op een uitgebreide mix van brandstoffen. Dat lijkt de toekomst van een gezond tankstation. Maar wat betekent de opkomst van alternatieve brandstoffen zoals waterstof, CNG, LNG en snelladers voor de regelgeving en voor de veiligheid op het voorterrein? We vragen het aan veiligheidsadviseur Wim Schouten van NOVE, de Nederlandse Organisatie Voor de Energiebranche.

Vorig jaar zomer ging het fout bij een onbemand tankstation van Uno-X in Kjørbo, ten westen van Oslo. Er vond half juni een hevige explosie plaats bij dit waterstoftankstation van het Noorse Nel Hydrogen. Uit onderzoek bleek dat een assemblagefout in een afsluiting van één van de opslagtanks leidde tot lekkage van waterstof. Het incident riep een hoop vragen op en maakte meteen weer duidelijk hoe belangrijk het is om alle voorzorgsmaatregelen in acht te nemen om de veiligheid op en rond- om tankstations te garanderen.

Bij NOVE speelt het thema veiligheid een prominente rol. De meeste vragen omtrent de regelgeving en veiligheid van nieuwe brandstoffen komen binnen bij veiligheidsadviseur Wim Schouten. “Als NOVE zijn wij betrokken bij diverse PGS-richtlijnen. Soms vertegenwoordigen NOVE-lidbedrijven de branche, soms het secretariaat, waarbij we zoveel mogelijk met interne werkgroepen afstemmen.”

Profiteren van specialisme

Regelmatig worden er bij NOVE bijeenkomsten gehouden om ondernemers te helpen om hun kennis over veiligheid en nieuwe brandstoffen te vergroten. Daarnaast probeert de brancheorganisatie leden te verbinden om op die manier verschillende brandstofaanbieders samen te brengen en van elkaars expertise te profiteren. “Dit resulteert in zogenaamde multifuel tankstations, waar diverse aanbieders op een terrein staan en ieder zijn specialisme optimaal gebruikt.”

Veel ondernemers zijn zich op dit moment aan het oriënteren. “De milieu- en veiligheidsregelgeving van fossiele benzine en diesel verandert nauwelijks. De nieuwe duurzame brandstoffen die we wettelijk aan benzine en diesel moeten bijmengen, hebben ten aanzien van de veiligheids- en milieuwetgeving nauwelijks impact”, legt hij uit. Op dat vlak verandert er voor tankstations dus niets.

De regels omtrent de verkoop van CNG en LNG – en de bio-varianten ervan – zijn ook niet nieuw meer. “Veel regelgeving is al normaal. De eerste PGS van CNG (Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen) is ruim 20 jaar oud, die van LNG is van 2013.” De enige echt ‘nieuwe’ brandstof/energiedrager is volgens Schouten eigenlijk waterstof. Daar bestaat nog veel onduidelijkheid over. Ook de opkomst van multifuel locaties, waar tal van brandstoffen worden aangeboden, leidt tot vragen.

Gecomprimeerd en vloeibaar aardgas

CNG en LNG zijn allebei aardgas, de ene wordt gecomprimeerd opgeslagen onder hoge druk, de andere wordt juist vloeibaar gehouden door het extreem koud (-162 graden) te houden. Aardgas in gasvorm is lichter dan lucht, waar LPG in gasvorm zwaarder is dan lucht, aldus Schouten. Benzine en diesel zijn onder normale temperaturen vloeibaar, waarbij benzine vluchtiger is dan diesel en daardoor dus eerder – bij een gangbare buitentemperatuur – een explosief mengsel met de lucht kan ontstaan. We moeten niet vergeten dat het allemaal brandstoffen zijn, die veel energie bevatten, benadrukt Schouten. “Als het eenmaal brandt op een plek die je niet wilt – buiten de motor – dan heb je een probleem. Dus zorg er altijd voor dat op risicovolle plekken bij het laden, lossen en vullen er manieren zijn om te stoppen, liefst automatisch of op afstand. Dit is overigens niet nieuw en veelal geregeld met bijvoorbeeld overvulbeveiliging, noodstop of automatische afslag. De meeste discussie zit vaak in het feit dat het geregeld is in verschillende regelgeving.”

Het lijkt erop dat we ons tegenwoordig vooral indekken met documenten, meetrapporten en handtekeningen (Wim Schouten, veiligheidsadviseur NOVE) 

Veel vragen komen volgens Schouten niet van de sector, maar juist van omgevingsdiensten. “Met een aantal van hen heb ik goed contact. Ze kijken niet alleen naar de letter van de wet, maar naar de geest. Ze willen meedenken. Helaas zijn er ook sommigen die puur een checklist hanteren als doel en niet als middel. Laatst gaf ik nog bij de Inspectie Leefomgeving Transport aan dat de inspecteur ook voor een deel adviseur zou moeten zijn. Het lijkt erop dat we ons tegenwoordig indekken met documenten, meetrapporten en handtekeningen.”

Veel vragen waar Schouten zich over buigt, gaan over de vergunningen en maatregelen die genomen moeten worden voor het verkopen van alternatieve brandstoffen, waarvan waterstof veruit de meeste vragen oproept. Volgens Schouten is de uitdaging vooral de opkomst van multifuel tankstations, waar een groot aantal brandstoffen naast elkaar worden verkocht. Aandachtspunten zijn onder meer de noodstop, het onbemand afleveren, eenduidige brandbestrijdingsvoorzieningen, risicocontouren en de risico’s bij gelijktijdig lossen van tankwagens.

Voorlichting

Het goed instrueren en opleiden van personeel is uiteraard essentieel voor de veiligheid bij tankstations. “Het is van belang dat medewerkers weten hoe ze moeten handelen in geval van nood. In januari hebben wij onze leden gewezen op de verplichting van de jaarlijkse opleiding, zoals deze is voorgeschreven voor LPG-afleverpunten. Dat kan grotendeels eenvoudig en gratis via OOTW, via e-learing, waarbij je natuurlijk ook nog wel naar de bedrijfsspecifieke locatie moet kijken om de puntjes op de i te zetten.”

Belangrijk aandachtspunt voor een succesvolle en soepele implementatie van nieuwe brandstoffen is volgens Schouten dat vergunningverleners niet allemaal moeten proberen om stuk voor stuk afzonderlijk het wiel zelf uit te vinden. “Daarbij hoop ik altijd dat men, ook als handhaver en vergunningverlener, wil anticiperen op komende wetgeving én meedenkt met de ondernemer om zo de rol die hij of zij heeft te kunnen vervullen. Realistisch kijken naar de situatie, en wat vaker door elkaars bril kijken, zou in mijn ogen veel meer gedragen oplossingen geven.”

Bovenstaand artikel is verschenen in TankPro Magazine nummer 1 2020. Wil je het blad voortaan automatisch op de deurmat? Neem dan een abonnement. TankPro Magazine komt zes keer per jaar uit.