Het aantal bedrijven dat tankstations uitbaat, is in de afgelopen vijf jaar met bijna twintig procent gedaald. Vooral bedrijven met drie tot tien werkzame personen verdwenen in de voorbije jaren. Dat blijkt uit cijfers van statistiekbureau CBS. Opvallend genoeg bleef in dezelfde periode het aantal tankstations vrijwel gelijk, met ongeveer 4.200 locaties.

Het Centraal Bureau voor de Statistiek houdt al enkele jaren cijfers bij over het aantal bedrijven in de petrolbranche. Daaruit blijkt dat in het vierde kwartaal van 2011 nog 970 bedrijven tankstations exploiteerden. Dat aantal is in het vierde kwartaal van dit jaar 785. Het bureau gebruikt daarvoor 1 oktober als peildatum.

Structureel dalend

Sinds 2007 houdt het CBS de cijfers bij. In de eerste jaren daarna bleef het aantal stabiel, met ongeveer 1.070 ondernemingen. Daarna werd een structureel dalende lijn ingezet. Al acht jaar achter elkaar neemt het aantal tankstationbedrijven af. Het gaat hierbij uitsluitend om ondernemingen die zelf tankstations uitbaten. Overige bedrijven uit de branche, bijvoorbeeld toeleveranciers en consultancybureaus, worden hierin niet meegeteld.

Afnames zijn vooral te noteren bij kleinere ondernemingen, met drie tot tien werkzame personen. Daar waren er vijf jaar geleden nog 455 van. Dat aantal staat nu op 325. Een daling van ruim 26 procent. Afnames in andere segmenten waren aanzienlijk kleiner.

Kanttekeningen

Bij de cijfers moeten enkele kanttekeningen worden geplaatst. Bedrijven die tankstations exploiteren, maar dat niet als hoofdactiviteit hebben, worden niet meegeteld. Het onderdeel waar de meeste personeelsleden werken, is namelijk doorslaggevend voor het CBS.

Daardoor kan het zijn dat garagebedrijven met een tankstation of groothandels in brandstoffen niet in de tankstationlijst van het statistiekbureau zijn opgenomen. Dit geldt echter niet voor de tweeduizend grootste Nederlandse concerns. Die worden wel in verschillende sectoren meegeteld.

Omdat veel tankstationbedrijven tevens actief zijn in de groothandel van brandstoffen is het interessant om ook te kijken naar die sector. Over de afgelopen vijf jaar is ook daar een afname te zien, al is deze minder sterk dan in de retail. Vijf jaar geleden werden 270 bedrijven geregistreerd in de brandstoffengroothandel. Momenteel zijn dat er nog 245, waarbij vooral de laatste twee jaar veel bedrijven zijn verdwenen.

Schaalvergroting

Peter Waterham van Tankstation Advies is niet verbaasd over de dalende aantallen. “Er is al een tijdje een schaalvergroting gaande in de branche. Het wordt steeds moeilijker om rendabel te blijven. Je hebt daar een groter netwerk voor nodig, zodat je de kosten kunt verdelen over meer locaties. Daarom zie je dat vooral de kleinere bedrijven, de papa-en-mama-stations, ermee stoppen.”

“Door te groeien ben je ook minder kwetsbaar voor externe factoren, bijvoorbeeld als de gemeente besluit om de weg af te zetten. Bedrijven met één of twee vestigingen zijn daar veel gevoeliger voor. Daarnaast zie je dat het onbemande segment nog steeds groeit. Dat is ook een verklaring voor de geconstateerde trend.” Voor de toekomst verwacht Waterham dat de afname zich doorzet. Al vermoedt hij dat dat minder sterk zal zijn dan in de afgelopen jaren.

Kosten uitsmeren

Ook Tim Schoenmakers van branchevereniging Beta onderschrijft de dalende trend van het aantal tankstationbedrijven. “We zien regelmatig dat een verenigingslid stopt met zijn station en dat een ander lid de vestiging overneemt. De laatste jaren is het aantal locaties van onze leden gestegen, terwijl het aantal leden afneemt. Daar zie je de verclustering dus direct in terug.”

De teruglopende winstgevendheid is ook volgens hem de voornaamste oorzaak van de afname. “Want door overname van enkele stations komt er niet per definitie evenredig veel werk bij, terwijl op veel vlakken de kosten juist lager worden. Denk aan het inkopen van shopartikelen. Het maakt voor een inkoper niet veel uit of hij moet onderhandelen voor twee of tien stations, maar hij kan wel betere condities bedingen.”